Młyn Hilberta

Fasada głównego budynku produkcyjnego oraz elewator zbożowy

Zabytkowy młyn zbożowy w Dzierżoniowie

Początki młyna zbożowego w Dzierżoniowie związane są z działalnością braci Gottlieba i Karola Hilbertów, przedsiębiorców z branży tekstylnej z Bielawy, działających także w branży spożywczej. W 1837 r. uruchomili w Bielawie pierwszy w okolicy młyn o napędzie parowym. W 1855 r. w związku z budową linii kolejowej z Jaworzyny Śląskiej do Dzierżoniowa zdecydowali się uruchomić drugi młyn, w Dzierżonowie. Jako bazę dla nowego przedsiębiorstwa wykorzystano zabudowania dawnej farbiarni.

Drewniany ślizg do transportu worków z mąką w części magazynowej (fot. Joanna Witek)

W latach 1875-1916 młyn przeszedł szereg istotnych modernizacji. Na przestrzeni blisko 40 lat wybudowano nowe budynki produkcyjne i magazynowe, w tym czasie powstała m.in. monumentalna wieża wodna o wysokości ponad 30 metrów. W 1922 r. do zakładu doprowadzono linię kolejową i wybudowano bocznicę. Ostatnie istotne modernizacje przed wybuchem II Wojny Światowej obejmowały budowę charakterystycznego elewatora zbożowego.

Hala odsiewaczy ramowych w Młynie Hilberta współcześnie (fot. Joanna Witek)

W 1945 r. młyn zajęty został przez oddziały Armii Czerwonej, która zarządzała zakładem do 1951 r. W tym czasie młyn produkował wyłącznie na potrzeby oddziałów radzieckich stacjonujących na Dolnym Śląsku. W 1951 r. przekazany został pod polski zarząd państwowy. W 2002 r., po ogłoszeniu upadłości, przejęty został przez grupę dawnych pracowników, którzy do 2016 r. prowadzili młyn w ramach spółki akcyjnej. W listopadzie 2016 r. przejęty został przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, która przekształciła go w muzeum Młyn Hilberta i udostępniła zwiedzającym.

Tokarko-szlifierka do wałków z 1934 r. w warsztacie młyna (fot. Joanna Witek)

W Młynie Hilberta, największym zabytkowym młynie zbożowym w Polsce, który jest udostępniony dla zwiedzających, znajduje się kompletny i sprawny ciąg technologiczny do produkcji mąk, kasz i otrębów. Zespół historycznych urządzeń, pochodzących z lat 30-tych XX wieku tworzy m.in. 32 mlewniki, 19 odsiewaczy ramowych, szczotkarki, filtry oraz szereg innych specjalistycznych urządzeń i agregatów. Zwiedzający mają możliwość prześledzenia całego procesu produkcji odbywającego się na wszystkich kondygnacjach młyna.